سخنرانی افتتاحیه:

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام علیکم

مهمانان ارجمند ، حضار گرامي، خانم‌ها ، آقايان

حضور شما را در "اولین نشست حکام مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه خشک"، خير مقدم عرض نموده، همچنین مراتب تقدیر و تشکر خود را از قبول دعوت نمایندگان كشور هاي مدعو، نماینده محترم دفتر مرکزی یونسکو در پاریس، دفتر یونسکو تهران، کمسیون ملی یونسکو،  دانشگاه ها، پژوهشکده ها و مراکز علمی و تحقیقاتی به جهت اقدامات و پیگیری‌های منجر به برگزاری این نشست اعلام می دارم.

 اینجانب تاسیس و استقرار این مرکز  در کشور جمهوری اسلامی ایران را  فرصت مناسبی می دانم تا ضمن تبیین نقشه راه مدیریت جامع حوزه های ابخیز، بهره برداری لازم از تجربیات و درس آموخته های کشورهای منطقه در جهت پیشبرد اهداف مورد نظر در سطح ملی و نیز ارتقاء همکاری و هماهنگی های منطقه ای و بین المللی برای رفع چالشهای زیست محیطی نظیر تغییرات اقلیمی، تخریب جنگلها و مراتع، کاهش تنوع زیستی و بحران بیابانزایی فراهم آید.

حضار محترم:

    مروری بر تاریخچه اقدامات انجام یافته در خصوص مقابله با تخریب آب و خاک و منابع زیستی بیانگر این نکته است که این چالش ابعاد گسترده ای داشته و بسیاری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و فرا منطقه ای  در بر می گیرد . علاوه بر آن بویژه در يك دهه اخیر مشخص گردیده  که بین تنوع زیستی ، تغییرات اقلیم، جنگل زدایی، تخریب سرزمین، گسترش آلودگیهای شیمیایی، بحران آب و دیگرچالش های تهدید کننده منابع سرزمین ارتباط تنگاتنگی وجود دارد که پیامدهای آنها تمامی کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده  و تمام ساکنان آن را به صورت گسترده ای تهدید می کند. واقعيت آنست که امروز آب ، خاک ، گیاهان ، جانوران و معیشت انسانهای ساکن بر روی زمین به یکدیگر بسیار مرتبط اند . فرسایش خاک در بالا دست می تواند سبب گل آلودگی رودخانه در پایین دست شده و عملاً مخازن آب پشت  سدها را از رسوبات انباشته سازد و با کاستن از حجم آب این مخازن و ناپایداری منابع ذخیره آب عملاً بهره برداران منابع آب  و نیز زير بناي اقتصادی اجتماعی جوامع پایین دست این سدها را تهدید نماید.

مثالهای فوق به روشنی بیانگر تعدد و تنوع عواملی است که از جنبه های مختلف بیوفیزیکی، اقتصادی و اجتماعی در فرایند تخریب سرزمین نقش دارند. یقیناً  مدیریت حوزه های آبخیز و منابع زیستی  نیازمند دستیابی به الگوهای یکپارچه، جامع و هماهنگ در برنامه های توسعه پایدار می باشد. اهداف، وظایف و برنامه های پیشنهادی که در این نشست به عنوان برنامه کاری در دستور کار اجلاس قرار داده شده با بهره گیری از تجارب و درس آموخته های گذشته و ارزیابی و تحلیل  فرصتها و تهدیدهای موجود، چهارچوب مناسبی برای دستیابی به مدیریت جامع حوزه های ابخیز و همسو سازی این برنامه با سایر برنامه های کلان توسعه ای در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی فراهم نموده است. مسلماً برگزاری این نشست، از طریق بررسی چالشها و نقاط قوت و ضعف برنامه های پیشنهادی با دریافت بازخوردهای و نقطه نظرات ارزنده شرکت کنندگان و اعضای  محترم شورا ، ظرفیت سازی کارآمد و تقویت همکاری با موسسات بین المللی در زمینه مدیریت جامع حوزه های آبخیز را تسهيل و تسريع خواهد نمود.

خانمها، آقایان:

جمهوری اسلامی ایران در نیم قرن گذشته برای حفاظت از سرزمین اقدامات گسترده ای را در چارچوب برنامه های بهبود مدیریت جامع حوزه های آبخیز کشور انجام داده است که ماحصل آن اجرای بالغ بر 30 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در حوزه های آبخیز بحرانی کشور، حفظ و توسعه منابع جنگلی، کنترل فرسایش آبی و بادی، ساماندهی درمدیریت و بهره برداری از مراتع و تقویت تشکلهای مردم نهاد و جوامع محلی در حفاظت و صیانت از اکوسیستمهای مناطق خشک و نیمه خشک بوده است.

علاوه بر آن، در طول سنوات اخیر فعالیتهای چشمگیری در راستای حفظ، احیا، توسعه  و استفاده پایدار از منابع زیستی، در کشور صورت گرفته که از آن جمله می توان به طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت اشاره نمود. محدوده اجرایی این طرح را علاوه بر عرصه های جنگلی، بسیاری از محیط‌های شکننده واقع در مناطق خشک و نیمه‌خشک که از تخریب و بیابان‌زایی رنج می‌برند، در بر می گیرد. این طرح می تواند به عنوان بخشی از طرح بزرگ مقیاس "یک کمربند یک جاده" در نظر گرفته شود و در راستای پیوند اکولوژیک کشورهای منطقه از چین گرفته تا کشورهای آسیای میانه و غرب آسیا مد نظر قرار گیرد.

در تبیین رویکردهای مدیریت جامع حوزه های آبخیز و منابع زیستی ما باید نسبت به شناسایی و به اشتراک گذاری دانش ارتقای سازگاری و تاب آوری در برابر اثرات تغییرات اقلیمی برای جوامع حساس و آسیب پذیر را تقویت کنیم. در این راستا مشارکت مردمی به ویژه جوانان و زنان و گروه های آسیب پذیر به عنوان یک راهبرد محوری مد نظر بوده و  بهبود و ارتقای معیشت پایدار و انعطاف پذیر، مورد حمایت قرار می گیرد.

میهمانان ارجمند

شرایط کنونی تخریب سرزمین در اقصا نقاط کره زمین و بویژه منطقه آسیا، ایجاب می نماید تا هرگونه برنامه های ملی مدیریت منابع زیستی، در ارتباط و هماهنگ با کشورهای منطقه تعریف شود. واقعیت آن است که تا کنون آن‌گونه که شایسته است از ظرفیت دانش بومی و نوین و تجارب ارزنده  کشورمان در مدیریت منابع آب و خاک و  در عرصه بین‌المللی استفاده نکرده‌ایم. نقش آفرینی مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه خشک  این فرصت را مهیا میکند که جایگاه  مقتدرانه و اثرگذار کشور ایران  در عرصه‌های تخصصی بین‌المللی تقویت شده و شناخت و آگاهی در زمینه مدیریت جامع حوزه های آبخیز گسترش یابد.

حضار گرامی

مرکز بین المللی مدیریت جامع آبخیزداری و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه خشک در جمهوری اسلامی ایران، یک ساختار تحقیقاتی مرتبط با منابع آب وابسته به یونسکو است که تحت نظارت این سازمان و ذیل برنامه های وزارت جهاد کشاورزی فعالیت می کند. دفتر این مرکز در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور (تهران، ایران) واقع شده است. در ابتدا دولت ایران طرحی را برای تاسیس مرکز بین المللی مدیریت جامع آبخیزداری و منابع زیستی ارائه داد که در سی و هشتمین مجمع عمومی یونسکو تصویب شد و بر اساس آن موافقت نامه ای برای تاسیس این مرکز توسط مدیر کل یونسکو و وزیر جهاد کشاورزی ایران در مهر ماه سال 1399 (سپتامبر 2020) امضا شد. پس از امضای موافقت نامه، این مرکز به طور رسمی فعالیت خود را در فروردین 1401 (آوریل 2022) آغاز نمود.

در این نشست، ضمن ارائه گزارش فعالیتهای این مرکز تا کنون، دستور جلسه شامل تشکیل شورای راهبردی، تشکیل کمیته‌های تخصصی، برنامه های پیشنهادی آموزشی، پژوهشی، مطالعاتی، شبکه سازی و اعتبارات مورد نیاز در سال جاری ارائه می شود که با دریافت دیدگاه ها و نقطه نظرات اعضای محترم به تصویب خواهد رسید.

از جمله دستاوردهای مورد انتظار از این نشست حضور و مشارکت فعالانه اعضای شورا، عضویت کشورهای مدعو در شورای حکام، به اشتراک گذاری دانش و تجارب مدیریت جامع حوزه های آبخیز و حمایت و پشتیبانی علمی، فناوری و مالی نهادها و بخشهای مختلف سازمان ملل خواهد بود.

بار دیگر ضمن تشکر از حضور تمامی شرکت کنندگان از درگاه خداوند متعال براي همه شما، موفقیت و سلامت آرزو دارم.

سخنرانی اختتامیه:

به نام خداوند بخشنده مهربان

"تو ای پیغمبر ، به رحمت سرشار خدایی ، با امت نرم و خوش خوی بودی ، اگر درشت خوی و سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می گشتند ؛ پس ، از ایشان درگذر ، و برایشان آمرزش خواه ، و با آنان در کار مشورت کن ، و چون آهنگ کار کردی بر خدا توکل کن ، که خدا توکل کنندگان را دوست میدارد"

قرآن مجید، سوره آل عمران، آیه 159

مهمانان ارجمند ، خانم‌ها ، آقايان

برگزاری موفقیت آمیز اولین نشست شورای حکام مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه خشک را تبریک گفته و مراتب تشکر و قدردانی خود از اعضا و شرکت کنندگان محترم و نیز تمامی دست اندرکاران برنامه ریزی، سازماندهی و پشتیبانی برگزاری این نشست ابراز داشته و از زحمات و تلاش ارزشمند آنها برای این مشارکت مسئولانه قدردانی می نمایم.  امیدوارم با پیگیری مصوبات و نتایج حاصل از این نشست، زمینه تقویت همکاریهای بین المللی در جهت شناسایی، تولید و به اشتراک گذاری دانش و تجربیات مدیریت جامع حوزه های آبخیز و منابع زیستی و در نتیجه بهبود وضعیت منابع آب و خاک برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار در سطوح ملی منطقه ای و بین المللی بیش از پیش فراهم گردد. لذا از همه نمایندگان کشورهای مدعو دعوت می گردد در تصورت تمایل، به شکل رسمی نسبت به ارسال درخواست عضویت خود در شورای حکام این مرکز اقدام نمایند.

ضمن تشکر از قبول مسئولیت اعضای محترم شورای حکام، دانشگاه ها، مرکز تحقیقاتی و پژوهشکده ها در تشکیل شورای راهبردی و کمیته های این مرکز بین المللی، انتظار می رود بخش های ذیربط اهداف و وظایف محوله را در اولویت برنامه ریز های خود قرار داده و دستاوردهای خود را به اشتراک بگذارند.

اینجانب ضمن اعلام حمایت و پشتیبانی همه جانبه دولت جمهوری اسلامی ایران از توافقنامه تاسیس مرکز بین المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه خشک با همکاری یونسکو،  امیدوارم  این مرکز بین المللی با مشارکت سایر کشورها در سطح منطقه ای و فرا منطقه ای و نیز بهره گیری از ظرفیت های کنوانسیون های بین المللی و آژانسهای مرتبط ملل متحد به طور ویژه فائو و یونسکو بتواند:

الف. با بهبود راهبردها و رویکردهای برنامه ریزی به سمت توسعه پایدار، کاهش تخریب و حفاظت از جنگل ها، مراتع  و اکوسیستم های آبی و  از طریق مدیریت جامع و سلامت محور حوزه های آبخیز برای ارتقای امنیت غذا، امنیت آب و امنیت اکولوژیک بوم سازگان مفید و موثر واقع گردد و شاخص های تاب آوری اقتصادی و اجتماعی ملی منطقه ای و بین المللی را تقویت نماید.

ب. با تقویت و توسعه زیرساختها، ظرفیت سازی سازمانی و آموزش ذی نفعان در مقیاس های بین المللی، منطقه ای ، ملی  و محلی برای مدیریت عرضه و تقاضای منابع زیستی با مشارکت یونسکو اقدام نماید.

پ . از طریق پایش و ارزیابی سلامت محور حوزه های آبخیز کشورهای همسایه، حوزه های بحرانی بین المللی و ملی، اثربخشی سرمایه گذاری، برنامه ریزی و اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری روی کمیت و کیفیت  شاخص های تنوع زیستی اکوسیستم ها با مشارکت یونسکو اقدام نماید.

ت.، با شناسایی نقش مدیریت جامع حوزه های آبخیز در بهبود و تنوع بخشی به کالاها و خدمات اکوسیسم ها از جنبه های تنظیمی، فراهمی، کنترلی و نگهدارنده برای ایجاد مشاغل سبز با مشارکت یونسکو اقدام نماید.

ث. با توسعه مشارکت مردم در سطوح بین المللی، منطقه ای و ملی و با تکیه بر ظرفیت زنان و کودکان  در کنار دولت مردان و تصمیم گیران و با همکاری یونسکو برای دستیابی به کاربست سناریو محور و سازگار آبخیزداری و آبخوانداری در قالب مدیریت و حکمرانی جامع حوزه های آبخیز  اقدام نمایند.

ج. از طریق شناسایی و توسعه دانش بومی کشورها  و تلفیق آن با نوآوری ها و  فناوریهای دانش بنیان برای مدل سازی و بهینه سازی مدیریت در بوم سازگان شکننده، آسیب پذیر و اولویت دار که خطرات بیشتر و چالش های اقتصادی و اجتماعی بزرگتری را تجربه می کنند، اقدام نماید.

چ. با ترویج  و گسترش فرهنگ تعامل سازگار و پویا با جهان در حال تغییر از طریق ارتقای پوشش گیاهی جنگل ها(طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت) ، اصلاح و توسعه مراتع و اکوسیستم های آبی، و نیز آموزش و توانمندسازی جوامع محلی و شهرها در مواجهه با تغییرات اقلیمی و حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع زیستی با تاکید بر آموزش کودکان و زنان به عنوان نسل آینده ساز جهان اقدام نماید.

ح. از طریق برنامه ریزی در قالب توجه به حسابداری آب و  تجارت کربن و به کار گیری سند هم بست آب، غذا و انرژی در چهارچوب هم بست" آب، خاک، اقلیم و اکوسیستم"برای مدیریت جامع حوزه های آبخیز و با هدف هم سویی برنامه های بین المللی مقابله با بیابان زایی، اصلاح و توسعه مراتع و آبخیزداری و آبخوانداری و توسعه جنگل ها  به ارتقای تاب آوری اقتصادی و اجتماعی منطقه کمک نمایند.

خ. نسبت به شناسایی و به اشتراک گذاری تجارب موفق و درس آموخته های الگوهای قابل تعمیم مدیریت جامع حوزه های آبخیز  در سطوح مختلف و با همکاری یونسکو اقدام نمایند.

خانمها، آقایان

اینجانب برگزاری این نشست و درس آموخته های آن را نقطه عطفی در جهت انسجام فعالیتهای مدیریت پایدار منابع اب و خاک و منابع زیستی تلقی نموده و امیدوارم با  اقدامات موثر مرکز و پشتیبانی تمامی دست اندرکاران گامی مهم در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار برداشته شود.

بدون تردید راهکار های مبتنی بر طبیعت بهترین و سازگارترین روش ها برای سپردن میراث کره زمین به فرزاندمان در آینده است.

در پایان بار دیگر از کلیه دست اندرکاران برگزاری این نشست تشکر نموده و از خداوند منان آرزوی سلامت و سعادت تمامی حضار گرانقدر را دارم.

والسلام عليکم و رحمه الله و برکاته"